دو سهو در شروح حافظ

نویسندگان: ثبت نشده
چکیده مقاله:

جُستار پیش رو، به بررسى و اصلاح دو سهو و اشتباه درباره دو گروه‏واژه "دم" و "دام" پرداخته‏است. نخستین شارحان دیوان حافظ در عصر جدید، که هم صاحب‏نظر بوده‏اند و هم با شیوه‏هاى پژوهش ادبى نیز آشنایى داشته‏اند، به دلیل کمىِ منابع پژوهش یا نوپا بودن پژوهش‏هاى زبان‏شناختى و ریشه‏شناختى درباره دو گروه‏واژه "دم" و "دام"، به خطا رفته‏اند. واژه "دم" که به معناى نفس است و با واژه‏هاى "دمیدن"، "دماغ" و "آماس" از یک خانواده است با واژه "دم" و البتّه با همین تلفظ، معانى "لبه"، "کناره"، "نزدیک" و "مقارن"، خلط و اشتباه شده‏است. گروه دیگر، واژه "دام" است که یک بار به معناى "تور"، "شبکه" و "زنجیر" و بار دیگر به معناى "حیوان وحشىِ غیر درنده" یا حتّى "حیوان اهلى" است. لازم به ذکر است که این واژه‏ها، از ریشه‏هاى متفاوت هندواروپایى به زبان فارسى راه یافته‏اند. در این مقاله ضمن نشان دادن کارکرد هر کدام از این کلمات در متون ادبى، به لحاظ ریشه‏شناسى نیز تک‏تک واژگان بررسى و تحلیل شده‏اند، هم‏چنین برخى سهوهاى رخ داده در تحقیقات و پژوهش‏هاى ایرانى را درباره این واژه‏ها یادآورى کرده‏ایم.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

نقدو بررسی شروح حافظ براساس دو دیدگاه هرمنوتیکی خواننده محور و مولف محور

چکیده:دیوان حافظ، جزو متونی است که چند معنایی و تفسیر پذیری، از خصوصیات بارز آن است و به نسبت مخاطبان می تواند معنی داشته باشد؛ به همین دلیل شارحان این دیوان، شرح های متفاوتی از آن نوشته اند و چهره های متفاوتی از حافظ ارائه داده اند. از این رو دیوان حافظ، بستر مناسبی است تا از دیدگاه نظریه های نقدادبی جدید مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش، براساس نظریه ی ادبی هرمنوتیک که دارای دو دیدگاه مولف ...

15 صفحه اول

دو ایهام نویافته در شعر حافظ

هرچند خواجه حافظ در کاربرد  اغلب صناعات ادبی استاد مسلم است، ولی بالاترین هنر و ویژگی شعری او در ایهام تجلی می‌کند و دامنة این صنعت معنوی در اشعارش ـ بخصوص با ظهور دو نوع ایهام نویافته ـ آن چنان گستردگی می‌یابد که از مرزبندی کتاب‌های کلاسیک بدیع تعلیمی فراتر می‌رود و «گلستان خیال» او را هر چه «پرنقش و نگار»تر جلوه می‌دهد. از آن‌جا که در کتاب‌های علم بدیع، سخنی از آن دو ایهام ـ که شرحش خواهد آمد...

متن کامل

شواهد قرآنی در شروح کهن معلقات

معلقات، مجموعه شناخته شده‌ای از برجسته‌ترین نمونه‌های اصیل شعر عربی پیش از اسلام است. این مجموعه، گنجینه­ای از واژگان غریب، تعابیر نمادین، مضامین شگفت‌انگیز و آهنگی تأثیرگذار را در کنار انبوهی از نکته‌های صرفی، نحوی و بلاغی در خود جای داده است و به همین روی بسیاری از ابیات آن در کتاب­های لغت، نحو و بلاغت قدیم و نیز کتب تفسیر و غریب قرآن و اعراب قرآن به عنوان شاهد به کار آمده است.از سویی ادبای ب...

متن کامل

هاله‌های موسیقیایی در معنای دو واژه در شعر حافظ

آشنایی حافظ با موسیقی و همچنین آوازخوانی او از موضوعاتی است که حافظ‌پژوهان بر آن اتفاق­نظر دارند. دربارة اصطلاحات موسیقیایی به­کاررفته در اشعار او نیز بسیار سخن گفته شده است؛ اما واژه‌هایی را نیز می‌توان یافت که در عین­حال که معنی لغوی آنها در شعر حافظ مورد نظر است، هاله‌ای از معنای موسیقیایی هم آنها را احاطه کرده است؛ به گونه‌ای که بدون توجه به این هاله‌ها‌ی موسیقیایی، ظرایف هنری شعر حافظ به ‌...

متن کامل

دو ایهام نویافته در شعر حافظ

هرچند خواجه حافظ در کاربرد  اغلب صناعات ادبی استاد مسلم است، ولی بالاترین هنر و ویژگی شعری او در ایهام تجلی می کند و دامنه این صنعت معنوی در اشعارش ـ بخصوص با ظهور دو نوع ایهام نویافته ـ آن چنان گستردگی می یابد که از مرزبندی کتاب های کلاسیک بدیع تعلیمی فراتر می رود و «گلستان خیال» او را هر چه «پرنقش و نگار»تر جلوه می دهد. از آن جا که در کتاب های علم بدیع، سخنی از آن دو ایهام ـ که شرحش خواهد آمد...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 3  شماره 8

صفحات  61- 74

تاریخ انتشار 2012-08-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023